آشنایی با محله پامنار یکی از محله های قدیمی کلانشهر تهران

یکی از محله های قدیمی واقع در منطقه ۱۲ شهرداری تهران محله پامنار تهران می باشد. وجود مناره های مسجد عودلاجان که قدمت آن به قرن سیزده بازمی گردد باعث شده است نام پامنار برای این محله انتخاب شود. این محله در سال هایی که صنعت نفت ایران ملی شد زمان اوج شهرت این محله می باشد. از مهمترین ساکنین این محله در طول زمان می توان به آیت الله کاشانی، ابراهیم حاتمی کیا و عباس یمینی شریف اشاره کرد. این محله امروزه به بورس خرید قفس، طلق و ایرانیت تبدیل شده است.

محله پامنار تهران

تاریخچه محله پامنار تهران

دلایل مختلفی در شکل گیری محله قدیمی پامنار تهران دخیلب هستند که در این بخش این دلایل مختلف را به طور مختصر مورد بررسی قرار خواهیم داد:

دلایل طبیعی شکل گیری محله پامنار تهران

محله پامنار در مرکز کلانشهر تهران واقع شده است از این رو دسترسی به آن در مقایسه با دیگر محله های کلانشهر تهران راحت تر است.

دلایل اقتصادی شکل گیری محله

در این محله یک شرکت باربری وجود داشته است که تا حدودی می توان گفت دلیل اصلی شکل گیری و رونق محله پامنار تهران می باشد.

دلایل سیاسی شکل گیری محله پامنار

در دوران پادشاهی آقا محمد خان قاجار تهران به عنوان پایتخت انتخاب شد و در همان دوران محله پامنار شکل گرفت و تا حد قابل توجهی توسعه و گسترش یافت. در آن دوران این محله مکان سکونت خاندان سلطنتی و درباریان بوده است.

دلایل اجتماعی و فرهنگی شکل گیری این محله

این محله در زمان های گذشته و دوران حکومت صفویان تا حد قابل توجهی رونق و توسعه یافته بود و فعالیت های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی بسیار زیادی در این محله انجام گرفته بود که همگی آن ها نقش قابل توجهی در شکل گیری این منطقه داشته اند.

تاریخچه محله پامنار

برای پی بردن به قدمت تاریخی محله پامنار تهران باید تاریخ ایران در دوران خلافت پادشاه طهماسب صفوی و همچنین کاخ گلستان را مورد بررسی قرار داد. کاخ گلستان به دستور شاه طهماسب صفوی و توسط امین حضور در خیابان ناصریه بنا شده است، ساختمان شمس العماره نیز در همین دوران و در سال ۱۲۸۲ توسط نظام الدوله معیرالممالک احداث شده است. دارالفنون نیز به دستور میرزا تقی خان امیر کبیر که در دوران خلافت ناصرالدین شاه قاجار نقش وزیر را به عهده داشته است احداث شده است.

باغ های فراوانی در اطراف تهران وجود داشت و این باغ ها مورد توجه حاکمان مغول قرار گرفته بود از این رو این باغ ها توسط حاکمان برای برگزاری جشن های پیروزی و خوشگذرانی انتخاب شد.

دوران اوج توسعه و گسترش تهران دوران صفویه می باشد، پس از این که حکومت صفویه فروپاشید و افشاریه روی کار آمد حکومت تهران توسط نادر شاه به فرزند ارشد رضا قلی شاه سپرده شد. در این دوران اهمیت محله پامنار به اوج خود رسید زیرا رضا قلی شاه این محله را به عنوان مرکز اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی تهران معرفی نمود. در سال های ابتدایی خاندان سلطنتی و درباریان محله پامنار را برای سکونت خود انتخاب نمودند به همین دلیل این محله از لحاظ سیاسی نیز به اوج اهمیت خود رسید. پس از این دوران دولتمردان و حاکمان به دیگر محله های تهران مهاجرت نمودند و این محله اهمیت سیاسی خود را به تدریج از دست داد.

بافت انسانی محله پامنار چگونه است؟

مرکز محله پامنار را مناره تشکیل می دهد. در سال ۱۳۰۲ نخستین خط تلفن برای این محله کشیده شد. این محله امروزه به مرکز خرید انواع ایرانیت، طلق و فنس تبدیل شده است و خانه های اصیل ایرانی در این محله به تدریج تخریب می شوند. همانطور که گفتیم این محله یکی از محله های قدیمی کلانشهر تهران محسوب می شود که قدمت آن به سده ۱۳ هجری قمری می رسد. این محله در سال ۱۳۲۴ به عنوان یکی از آثار ملی ثبت شد. در زمان های گذشته این محله یکی از گذرگاه های عودجالان بود و همچون یک بازارچه، بازار را به دروازه شمیران متصل کرده است. در دوران توسعه معابر بازارچه این محله دارای تیمچه، حمام، مسجد، کاروانسرا، آب انبار و مدرسه بوده است و امروزه به خیابان پامنار تبدیل شده است. یکی از علمایی که در این محله سکونت داشت آیت الله کاشانی می باشد، ایشان در دوران ملی شدن صنعت نفت نقش قابل توجهی داشتند. این محله در آن دوران یکی از کانون های سیاسی ایران محسوب می شود. در این محله هنوز گاری هایی مشاهده می شود که به زمان قدیم مربوط می باشند. امامزاده روح الله یکی از معروف ترین مراکز این محله است.

موقعیت جغرافیایی محله پامنار

این محله از بخش غربی به خیابان خیام، از بخش شرقی به خیابان شهید مصطفی خمینی، از بخش شمالی به خیابان امیر کبیر و در نهایت از بخش جنوبی به خیابان ۱۵ خرداد محدود می شود.

مراکز خرید محله پامنار

وضعیت دسترسی محله پامنار تهران

این محله در طرح ترافیک قرار دارد و در صورت تمایل تردد در این محله با استفاده از وسیله نقلیه شخصی باید به طرح ارائه شده از طرف پلیس راهنمایی و رانندگی توجه نمایید.

این محله دسترسی خوبی به خطوط اتوبوسرانی دارد به طوری که نزدیک ترین پایانه اتوبوسرانی به این محله، پایانه اتوبوسرانی محله ارگ می باشد. البته این محله دسترسی مناسبی به خطوط تاکسی رانی دارند و مسافرین از این محله به راحتی به دیگر نقاط تهران جابجا می شوند. همچنین تاکسی ها از مبدا میدان بهارستان و چهارراه سرچشمه به سمت مقصد پامنار حرکت می کنند.

این محله همچنین به خطوط مترو دسترسی دارد به طوری که ایستگاه امام خمینی در خط ۲ و ایستگاه ۱۵ خرداد در خط یک از نزدیک ترین ایستگاه های مترو به این محله محسوب می شوند.

این محله همچنین به جایگاه های سوخت دسترسی خوبی دارد به طوری که جایگاه های ۱۷۷۴۵۳، ۱۷۷۴۳۶، ۱۷۷۴۲۶، ۳۵۰۲۳، ۳۵۰۰۲  از نزدیک ترین جایگاه های سوخت به این محله محسوب می شوند.

مهمترین خیابان محله پامنار تهران

قدمت ساخت خیابان پامنار در این محله به سال ۱۲۸۵ می رسد، این خیابان ابتدا بخشی از خندق ارگ سلطانی را تشکیل می داده است که پس از ساخت خندق جدید این خندق پر شده و به یک خیابان تبدیل می شود. امروزه این خیابان با ساخت پیاده روهای وسیع مورد بازسازی قرار گرفته است و به محل مناسب برای پیاده روی تبدیل شده است. دارالفنون و شمس العماره که از عمارت های معروف محله پامنار هستند در این خیابان قرار گرفته اند.

امکانات موجود در محله پامنار

در محله پامنار امکانات بسیار زیادی وجود دارد از این رو تا حد قابل توجهی نیاز ساکنین این محله را رفع کرده است و ساکنین برای رفع نیازهای روزانه خود نیازی ندارند تا به دیگر محله های مجاور بروند. در ادامه این امکانات را به شما معرفی خواهیم کرد.

مراکز خرید و تجاری محله پامنار

• بازار رضا
• بازار بزرگ پامنار

این بازار پس از راسته میدان واقع شده است به طوری که می توان گفت همسایه دیوار به دیوار گذر عودلاجان و خیابان ناصرخسرو می باشد. به طور کلی می توان گفت این بازار در مرکز منطقه وسیع پامنار قدیم قرار گرفته است. از این بازار امروزه چیزی مثل یک کارگاه سراسری شمالی به جنوبی باقی مانده است. در حال حاضر اکثر حرفه های مشغول به کار در این بازار اصناف کارگاهی و صنعتی هستند.

در این محله همچنین چندین طلافروشی و زرگری وجود دارد و ساکنین این محله جهت تعمیر جواهرات و طلا خود می توانند به آن ها مراجعه کنند. از دیگر مغازه های مهم واقع در این محله نیز می توان به مغازه های نرده، استیل، طلق و تابلو اشاره کرد. یکی از مراکز خرید که در مجاورت این محله واقع شده است نیز بازار بزرگ ۱۵ خرداد می باشد.

یکی دیگر از بازارهای مهم این محله گود بازار می باشد هرچند در ابتدا و انتهای این بازار موانع فلزی به کار گرفته شده است تا از ورود موتورسواران به این بازار جلوگیری شود اما با این وجود موتورسواران وارد این بازار می شوند. مشاغلی همچون فروش چادر مسافرتی، خیمه وانت بار، عرضه مستقیم و برش ورقه های فلزی، انواع پروفیل و لوله، حفاظ و نرده استیل و فولادی، ساخت پانل تبلیغاتی، قفسه، رگال، ساخت سقف کاذب، نورگیر، لیتوگرافی، لوازم یدکی، مواد پلاستیکی و شیمیایی در این بازار به چشم می آیند.

مغازه های کوچک و بزرگ بسیار زیادی نیز در کوچه های محله پامنار واقع شده اند. علاوه بر موارد ذکر شده در کنار این مغازه ها گاراژهای بزرگ و کوچک و چند بازار قرار گرفته اند. در مغازه های این محله مشاغلی همچون جوشکاری، آبکاری، برش و خمکاری و مته کاری مشغول فعالیت هستند. در بازار این محله موادی همچون چدن، ایرانیت، برزنت، استیل، پیچ و مهره و آهن به فروش می رسند. به طور کلی بازار پامنار به عنوان یک بازار سنتی محسوب می شود و تاکنون به یک بازار مدرن تبدیل نشده است زیرا بافت این محله خود به صورت قدیمی و فرسوده می باشد و همین امر باعث شده است بازار این محله بافت قدیمی خود را تا به امروز به خوبی حفظ کند.

مراکز تفریحی و دیدنی محله پامنار

در محله پامنار چندین مرکز دیدنی و تفریحی نیز وجود دارد که ساکنین محله پامنار می توانند اوقات فراغت خود را در آن ها سپری کنند. مهمترین اماکن دیدنی و تفریحی موجود در این محله شامل موارد زیر هستند:

• پارک کلانتری
• مرکز خرید امیر
• بازار قدیمی عودلاجان
• حمام پامنار

در سال ۱۳۸۴ این حمام به عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسیده است و به عنوان یکی از آثار دوره قاجار شناخته می شود. یک راهرو کوچک در ورودی حمام پامنار واقع شده است که به سربینه می رسد و پس از عبور از یک راهرو دیگر می توانید به خزینه برسید. بام این حمام دارای شیب ملایم می باشد. کاشی های هفت رنگ و معلق از تزئینات این حمام به حساب می آیند. قدمت ساخت این حمام به دوره حکومت فتحعلی شاه قاجار باز می گردد.

اماکن دیدنی محله پامنار

مراکز دینی واقع در محله پامنار

در محله پامنار چندین مسجد نیز وجود دارند و ساکنین این محله جهت برگزاری امور دینی خود می توانند به این مراکز دینی مراجعه کنند. از مهمترین مراکز دینی واقع در محله پامنار می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• امامزاده روح الله
• مسجد پامنار
• خانه موتمن الاطبا
• مسجد شاه آبادی

مدرسه دارالفنون مهمترین مرکز آموزشی واقع در محله پامنار

در تقاطع خیابان ناصرخسرو و سعدی قدیمی ترین مدرسه تهران به نام دارالفنون واقع شده است. این مدرسه میراث امیر کبیر برای ایران زمین می باشد. امیر کبیر یکی از افرادی بود که نیاز کشور به آموزش عالی را درک کرد از این رو اقدام به پایه گذاری مدرسه دارالفنون کرده بود. این مدرسه در ۶ دی ماه سال ۱۲۳۰ توسط آقاخان نوری، گروهی از معلمان و دانشمندان ایرانی و اروپایی و ناصرالدین شاه افتتاح شد. این مدرسه در ابتدا حدود ۳۰ شاگرد رسمی داشت. سال ۱۳۰۸ ساختمان اصلی این مدرسه به طور کلی تخریب شد و با استفاده از نقشه مارکف که یک مهندس روسی بود به شکل جدید احداث شد. سالن های غذاخوری و نمایشی واقع در این مدرسه نیز امروزه مورد بازسازی قرار گرفته اند.

مطالب بیشتر: