هر آنچه که باید در مورد قرارداد صلح عمری بدانید

هر آنچه که باید در مورد قرارداد صلح عمری بدانید

در این مقاله قصد داریم به بررسی کامل صلح عمری و سوالاتی که در مورد آن برای بسیاری از افراد مطرح است، بپردازیم. برای آشنایی با انواع این صلح و پاسخ به سوالات گسترده در ارتباط با این موضوع، بهتر است تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

صلح عمری

صلح عمری چیست؟

قبل از بررسی موضوع صلح عمری، به یک تعریف کلی از صلح در شرایط مختلف می پردازیم. صلح به معنی دوستی و هماهنگی اجتماعی به دور از خصومت و خشونت می باشد. در طول تاریخ، بسیاری از رهبران سیاسی با ایجاد صلح و دیپلماسی از رفتارهای خشونت آمیزی مثل جنگ جلوگیری کرده اند. نتیجه این کارها نیز رشد اقتصادی بیشتر، آرامش و رفاه اجتماعی بوده است. در معنای حقوقی نیز صلح مفهومی مشابه با اشکال گوناگونی دارد که به صورت قرارداد و توافق نامه‌های بین طرفین خود را نشان می‌دهد.

صلح عمری یکی از نمونه های صلح حقوقی می باشد که اجرای آن به صورت رسمی یا عادی صورت می گیرد. هر فردی دارای ملک و املاکی است که بعد از فوت او به وارثین آن تعلق خواهد گرفت. انجام تقسیم اموال توسط خود فرد و قبل از مرگ نیز امکان پذیر است که کاری بسیار پسندیده می باشد. یکی از قراردادهایی که برای انتقال ارث به وارثین یا فرد دیگری، بعد از مرگ فرد تنظیم می شود، قرارداد صلح عمری می باشد. این توافقنامه یا قرارداد با نمونه هایی که برای انتقال ارث به وارثین تنظیم می شود، متفاوت است. صلح اموال عمری با اهداف مختلفی تنظیم می شود که برخی از متداول ترین آنها شامل موارد زیر می باشند.

• صلح اموال عمری برای همسر
• صلح اموال عمری برای مهریه
• قرارداد صلح در اموال منقول
• قرارداد صلح با حق فسخ مصالح
• صلح اموال عمری بدون داشتن حق فسخ
• صلح اموال بدون سند

در هر کدام از انواع قراردادهای صلح عمری که در بالا به آن اشاره شد، اموال فرد به شخصی که از طرف او مشخص می شود، واگذار خواهد شد. با توجه به طرفین قرارداد و شرایط آنها، این سند صلح با اهداف مختلف و با متن های مشابه نوشته می شود. بهترین شرایط برای ثبت هر کدام از اسناد صلح، ثبت آن در دفاتر رسمی است.

صلح اموال عمری

بررسی قرارداد صلح عمری در اموال

قرارداد صلح عمری یک روش متفاوت برای تقسیم اموال هر فردی بعد از فوتش بوده که توسط قانون گذار مشخص شده است. مطابق قانون، اموال تمام افراد بعد از فوت، میان وارثین آن که شامل فرزندان، همسر، پدر، مادر و..است، تقسیم خواهد شد. تقسیم این اموال در روش صلح اموال عمری، شرایط و قوانین متفاوت تری دارد که شاید بسیاری از افراد نسبت به آن اطلاعات لازم را نداشته باشند. برخی از مهمترین شرایط این قرارداد شامل موارد زیر می باشد.

• در برخی از شرایط، افراد قصد استفاده از املاک و دارایی های خود و منافع آن در زمان حیات را دارند. بعد از فوت نیز می خواهند که اموال آنها با منافعی که دارد به فرد دیگری تعلق گیرد. در چنین شرایطی می توان از قرارداد صلح اموال عمری استفاده کرد. چون در سندهای صلح که به صورت قانونی نوشته می شوند، یکی از شرط های اصلی استفاده صاحب ملک یا دارایی از اموال خود در تمام مدت حیاتش می باشد.
• این قرارداد شرایطی را فراهم می کند تا افراد بتوانند ملکی را تعیین و در زمان حیات از آن استفاده کنند. پس از فوت نیز آن ملک یا دارایی به فردی که خودشان تعیین کرده اند، تعلق می گیرد.
• در قرارداد های صلح عمری می توان شرط را روی مدت زمان عمر صاحب ملک مشخص کرد. در چنین شرایطی، صاحب ملک در مدت زمان حیات خود از ملک و دارایی استفاده خواهد کرد و بعد از مرگ نیز به فرد مشخص شده تعلق خواهد گرفت.
• شرط هایی در مورد فسخ قرارداد در صورت زیر پا گذاشتن قوانین توسط هر کدام از طرفین نیز وجود دارد. هنگام تنظیم سند صلح به این موارد نیز با توجه به شرایط طرفین توجه شده و در سند مورد نظر ثبت می شود.

ثبت قرارداد صلح

انواع عقد صلح کدامند؟

صلح عمری در حالت کلی در دو نوع می باشد که هر کدام برای شرایط و موقعیت های مختلف استفاده می شود. انواع این دو نوع قرارداد صلح شامل موارد زیر می باشند.

• صلح برای معامله: در این نوع از قرارداد، معامله صلح جایگزین عقد یا قرارداد دیگری می شود.
• قرارداد صلح با هدف پایان دادن به دعوی: این نوع از قرارداد نیز همان طور که از نام آن پیدا است برای خاتمه دادن به دعوی تنظیم می شود.

تعریف حقوقی صلح عمری

صلح عمری به معنای نوع عقد یا قرارداد است که مطابق با آن، شخص مورد نظر، ملک یا اموال خود را به فرد یا افراد دیگری منتقل می کند. کسی که اموالش را صلح کرده، بهره مندی از منافع اموال در زمان حیاتش به خود او برمی گردد. بعد از مرگ این فرد نیز اموال و دارایی های او به کسانی که در قرارداد مشخص شده اند، منتقل خواهد شد. این نوع از قرارداد باید در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شده و به ثبت برسد.

با توجه به قوانین صلح عمری، شخص صاحب ملک می تواند در مورد اموال غیر منقول خود مثل خانه، مغازه، زمین، باغ و…نیز تصمیم بگیرد. این فرد می تواند با در دست داشتن سند اصلی هر کدام از اموال غیرمنقول خود به دفتر اسناد رسمی مراجعه کرده و سند آن را به نام فرزندان و یا هر فرد دیگری منتقل کند. البته می تواند امتیازهایی مثل فروش، اجاره، انجام معاملات گوناگون و حتی فسخ قرارداد را نیز برای خود حفظ کند. در واقع انجام این کار به این معنی است که  تا زمانی که فرد صاحب ملک، زنده باشد، حق هرگونه دخالت در اموال خود را دارد. بعد از فوت آن فرد نیز صاحب اصلی اموال فرد، کسی است که با او قرارداد صلح را بسته باشد.

صلح عمری در امول منقول

افرادی که قصد تنظیم قرارداد صلح عمری را دارند باید آن را برای دو دسته بندی اموال منقول و غیر منقول خود ثبت کنند. اموال از لحاظ قانونی در دو دسته بندی منقول و اموال غیر منقول تقسیم می شوند. اموالی که بتوان آنها را بدون هیچگونه آسیبی جابجا کرد، اموال منقول نامیده می شود. اموال و دارایی های غیر منقول نیز شامل نمونه هایی مثل ماشین، طلا، خانه، باغ، زمین و…می باشند. تنظیم قرارداد صلح برای هر دو دسته بندی اموال یکسان است و تفاوت آن فقط در ارزش مالی قرارداد می باشد. البته در این نوع قرارداد از ارکان و عناصری نیز استفاده می شود که مهمترین آنها شامل موارد زیر می باشند.

• مصالح: فردی است که اموال خود را طبق عقد یا قرارداد صلح به فرد دیگری منتقل می کند.
• متصالح: فردی است که اموال مصالح به او منتقل می شود.
• مورد صلح: همان اموال و دارایی هایی هستند که از مصالح به متصالح منتقل می شود.
• مال الصلح: پول یا اموالی را شامل می شود که یکی از طرفین به دلیل قبول کردن پیشنهاد عقد صلح از طرف دیگر، دریافت خواهد کرد.

صلح عمری

مدارک لازم برای تنظیم قرارداد صلح

برای تنظیم و ثبت قرارداد صلح عمری باید مدارک لازم کامل باشد چون در غیر اینصورت امکان عقد آن امکان پذیر نیست. مدارک لازم برای ثبت این سند شامل موارد زیر می باشند.

• سند تک برگ یا منگوله دار ملکی که مورد صلح قرار خواهد گرفت.
• استعلام شهرداری منطقه
• استعلام سازمان دارایی
• اصل کارت ملی هر کدام از طرفین قرارداد صلح
• اصل شناسنامه هر کدام از طرفین قرارداد
• استعلام ثبت
• اجاره نامه عرصه برای مواردی که ملک مورد نظر اوقافی باشد.

با تکمیل کامل تمام مدارکی که در بالا برای ثبت صلح عمری لازم است، می توان در دفاتر اسناد رسمی اقدام به ثبت صلح کرد. انجام قراردادهای صلح به صورت قانونی، نیازمند هر کدام از مدارک بالا است و در صورت نبود حتی یک مورد نیز، امکان ثبت آن وجود ندارد.

شرایط عقد قرارداد صلح

برخی از قوانین و شرایط وجود دارند که باید هنگام عقد صلح عمری، هر کدام از طرفین نسبت به آن اطلاعات لازم را داشته باشند. در ادامه به مهمترین این شرایط اشاره خواهیم کرد.

• اهلیت طرفین معامله: طبق ماده ۷۵۳ قانون مدنی، یکی از شرایط لازم برای عقد قراردادهای صلح، اهلیت داشتن طرفین برای انجام معامله و استیفا است. اهلیت به معنی عاقل، بالغ و رشید بودن است. منظور از استیفا نیز یعنی اینکه هر کدام از طرفین توانایی تصرف و اداره اموال را داشته باشند. کسی که ورشکست شده است، اهلیت لازم در استیفا را ندارد.
• مشروع بودن صلح: باید هدف از ثبت قرارداد صلح کاملا مشروع باشد. در صورتی که مورد صلح برای انجام یک کار نامشروع و حرام مثل قمار، خرید مواد مخدر یا نمونه های مشابه صورت گیرد، صلح نامشروع و باطل است.
• عدم فرار از دین: یکی از مهمترین شرط هایی که در انعقاد صلح مورد توجه می باشد، عدم فرار از قانون و قوانین است. برای مثال فردی را در نظر می گیریم که برای فرار از مهریه همسر خود، سهم الارثش را به سایر اعضای خانواده صلح می کند. در چنین شرایطی زن می تواند درخواست ابطال سند صلح را داشته باشد. قاضی با بررسی شرایط و تشخیص اینکه فرد قصد فرار از قوانین را دارد، اقدام به فسخ قرارداد صلح خواهد کرد.
• مالک بودن مصالح: برای ثبت قراردادهای صلح از جمله صلح عمری، باید ملک یا دارایی در دست مصالح باشد. سند ملک یا دارایی باید به صورت رسمی به نام فردی باشد که می خواهد اموال خود را صلح کند. انجام صلح روی اموال و دارایی های دولتی باطل است چون مالکیت مطلق روی این اموال وجود ندارد.

مزایای صلح عمری

عقد قرارداد صلح عمری مزیت های مختلفی دارد که باعث شده بسیاری از افراد از آن استفاده کنند. در ادامه به برخی از مزیت های این قرارداد رسمی اشاره خواهیم کرد.

• مهمترین مزیت عقد این قرارداد این است که صاحب ملک، شرایط استفاده از اموال خود در مدت زمان حیات را دارد. تمام اموال او بعد از فوت به متصالح منتقل یا واگذار می شود.
• سند یا قرارداد صلح یک سند کاملا رسمی بوده و تمام متن و امضاهای موجود در آن نیز رسمی و معتبر می باشند.
• در مورد سندهای صلح فقط امکان ادعای جعل وجود دارد و نمی توان نسبت به امضاها و محتویات آن اظهار تردید یا انکار را کرد.

ثبت قرارداد

تفاوت صلح با وصیت و ارثیه

مهمترین نکته ای که در قرارداد صلح عمری وجود دارد و باعث تفاوت آن با وصیت نامه می شود، میزان واگذاری یا انتقال دارایی های فرد است. در وصیت نامه، مالک فقط می تواند یک سوم دارایی و اموال خود را واگذار کند ولی در قرارداد صلح اینطور نیست. با ثبت قرارداد صلح عمری، فرد می تواند کل دارایی خود را بعد از مرگ به فرد یا افراد دیگری به غیر از وارثان خود منتقل کند. در قرارداد رسمی صلح هیچگونه نقل و انتقال اموال وجود ندارد ولی اموالی که در وصیت نامه‌ها ثبت می شوند، شامل مالیات بر ارث هستند.

صلح عمری برای فرزند و همسر

ثبت قرارداد صلح عمری برای واگذاری تمام اموال یک فرد به همسر و فرزندان او انجام می شود. در وصیت نامه فقط امکان تقسیم اموال بین فرزندان و همسر وجود دارد که واگذاری اموال نیز طبق قوانین وراثت مشخص خواهد شد. قرارداد صلح امکان انتقال و واگذاری کل اموال و دارایی مشخص شده فرد به همسر و فرزندانش را فراهم می کند و هیچگونه از محدودیت های وصیت نامه را نیز ندارد.

صلح عمری برای مهریه

امکان صلح عمری با هدف پرداخت مهریه از طرف شوهر به نفع همسر نیز وجود دارد. برخی از افراد برای پرداخت مهریه همسرشان، یکی از اموال را به نفع او صلح می کنند. در چنین شرایطی توصیه می شود که زوجین در دفاتر اسناد رسمی نسبت به ثبت این قرارداد اقدام کنند. در قرارداد صلحی که برای مهریه نوشته می‌شود نیز بهتر است در محتویات آن بیان شود که مهریه را در قبال صلح دریافت کرده است.

تعهدات و فسخ صلح عمری

امکان ثبت تعهداتی از طرف مصالح در سند صلح عمری وجود دارد که متصالح را نسبت به اجرا و رعایت آن متعهد می کند. در صورت عدم اجرای تعهدات مشخص شده توسط متصالح، مصالح می تواند به دفتر ثبت سند مراجعه کرده و نسبت به فسخ صلح اقدام کند. البته قبل از انجام این کار باید اظهارنامه به دست متصالح رسیده و از او درخواست شود که وظایف خود را اجرا کند. در صورتی که این روش جوابگو نباشد، دادخواست الزام به انجام تعهد تنظیم و برای متصالح ارسال خواهد شد. در صورت عدم دسترسی به هدف و اجرا نشدن تعهدات از طرف متصالح، مصالح می تواند نسبت به فسخ قرارداد صلح اقدام کند.

قرارداد صلح

هزینه قرارداد صلح

هزینه ثبت صلح عمری با توجه به ارزش ملک یا دارایی های ثبت شده در قرارداد مشخص می شود. نرخ ثبت قرارداد با تعیین ارزش ملک مشخص می شود و متناسب با قوانین تنظیم قرارداد، هزینه ثبت آن مشخص و به طرفین اعلام می‌شود. برای اطلاع از هزینه دقیق این قرارداد در ثبت اسناد رسمی نیز باید از دفاتر رسمی اطلاعات لازم را کسب کرد. هزینه ثبت این قرارداد به صورت سالانه تغییر می کند.

مالیات صلح

شرایط تعیین مالیات برای اموال صلح عمری مشابه مالیاتی است که به ارث افراد بعد از مرگ تعلق می گیرد. تفاوت بین این دو مورد در میزان مالیاتی است که باید به حساب دولت واریز شود. میزان مالیاتی که به اموال ثبت شده در قراردادهای صلح تعلق می گیرد بسیار کمتر از میزان مالیات مشخص شده مطابق قانون ارث است.

فوت متصالح در صلح عمری

در حالت معمولی و طبق قوانین ثبت صلح عمری، وقتی صاحب ملک یا دارایی فوت شود، تمام اموال او به متصالح که طرف دیگر قرارداد است، منتقل می شود. ولی احتمال دیگری نیز وجود دارد که متصالح از دنیا برود که در چنین شرایطی قرارداد به صورت قطعی فسخ می شود.

قرارداد صلح برای ملک بدون سند

در تنظیم قرارداد صلح عمری، یکی از مدارکی که مورد نیاز است، سند ملک یا دارایی فرد است. در برخی از شرایط، این احتمال وجود دارد که دارایی فرد دارای سند نباشد که در این صورت نیز راهکار لازم وجود دارد. در صورت نبود سند رسمی نیز می توان به دفتر اسناد رسمی مراجعه کرده و اقدام به ثبت قرارداد صلح معمولی کرد.

روش های انعقاد قرارداد صلح عمری

برای انعقاد قراردادهای صلح عمری می توان از دو روش ثبت قرارداد در دفاتر اسناد رسمی یا ثبت آن به صورت عادی اقدام کرد. در صورتی که ثبت قرارداد صلح در دفاتر رسمی انجام شود، محتویات آن کامل و دقیق بوده و نمی توان نسبت به آن ادعای تردید یا انکار کرد. دو شرط اصلی این قرارداد باید در متن آن درج شود که یکی از آنها در اختیار بودن اموال فرد در تمام مدت زمان حیات او می باشد. شرط دوم نیز مربوط به طرف دیگر قرارداد است که در زمان حیات فرد صاحب ملک، او حق فروش آن را ندارد.

امکان نوشتن صلح نامه به صورت عادی و دست نویس هو وجود دارد. در چنین مواردی نیز باید تمام ارکان صحت قرارداد در آن نوشته شده باشد تا مورد تایید تمام دادگاه ها و مراجع قضایی قرار گیرد. شرایط درست بودن قراردادهای صلح دست نویس شامل رضایت طرفین، مشروع بودن موضوع و موجود بودن مال مورد صلح در زمان ثبت قرارداد می باشد.

مطالب بیشتر: