توضیح درباره کارکرد اصلی مقررات ملی ساختمان

مقررات ملی ساختمان به چه نکاتی اشاره دارد؟

مقررات ملی ساختمان مجموعه ای از معیارها و شاخصه ها است که به مسائل فنی، اجرایی و حقوقی ساخت و ساز ساختمان اشاره دارد. این شاخصه ها به همه جوانب مربوط به ساختمان مربوط می شود از طراحی، تخریب، نوسازی و توسعه ساختمان گرفته تا تعمیر و تغییر کاربری آن! شایان ذکر است که این معیارها و قوانین با هدف بهینه سازی ساختمان و ایجاد ایمنی و آسایش بیشتر وضع شده اند و لازم الاجرا هستند.

تدوین مقررات ملی ساختمان بر عهده چه کسانی است؟

تدوین مقررات ملی ساختمان بر عهده شورای تدوین مقررات ملی ساختمان می باشد. این شورا دارای ۲۶ عضو است. تمامی اعضا از اساتید و نخبگانی که دارای تالیفات مربوط به رشته ساختمان هستند انتخاب می شوند. عضوگیری به تشخیص رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی صورت می پذیرد و از واجدین شرایط دعوت به عمل می آید تا برای همکاری به این مرکز بپیوندند. علاوه بر رئیس شورا یکی دیگر از اعضای این گروه معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی می باشد. اعضای این شورا با حکم وزیر راه و شهرسازی به مدت ۲ سال به فعالیت میپردازند و پس از آن شورا جهت تجدید نیرو و تغییرات لازم مهیا می شود. این شورا از سال      ۱۳۵۲ جهت مطالعه و تدوین قوانین ملی ساختمان در ایران شروع به کار کرد. هم اکنون ریاست این شورا بر عهده دکتر محمد تقی احمدی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت معلم است.

رسالت اصلی مقررات ملی ساختمان

ایجاد ایمنی، بهداشت و سلامت شهروندان از اصلی ترین اهداف مقررات ملی ساختمان است. در این ارتباط، مقررات ملی ساختمان از مهندسین و سازندگان ساختمان ها می خواهد که با عمل کردن به این مقررات در شیوه کار خود، ایمنی و سلامت کارگران را حین انجام ساخت و ساز تامین کنند. علاوه بر این با رعایت اصولی این مقررات ساختمان هایی را جهت استفاده در اختیار شهروندان قرار دهند که به لحاظ بهداشتی، ایمنی و سلامت انتظارات آنها را برآورده کند.

شاید در نگاه اول مقررات ملی ساختمان، به نظر بسیاری از سازندگان مانع انجام کار و عامل بالا رفتن هزینه های ساخت و ساز باشد. اما باید توجه داشت که این مقررات در نهایت باعث بهبود کاربری، استحکام و کیفیت ساختمان و در نتیجه بیشتر شدن عمر بنا می شود.

مقررات ملی ساختمان حافظ ایمنی، سلامت و بهداشت شهروندان

وجه تمایز مقررات ملی ساختمان با سایر آیین نامه های فنی و ساختمانی

آنچه که مقررات ملی ساختمان را از سایر آیین نامه های فنی و ساختمانی متمایز می سازد، اختصاری بودن و سازگار بودن این مقررات با شرایط حال حاضر کشور است. این مقررات به لحاظ سازگاری در هماهنگی کامل با توان اقتصادی، ویژگی های اقلیمی کشور، کمیت و کیفیت مصالح ساختمانی موجود در کشور و میزان نیروی کار ماهر در عرصه ساخت و ساز ساختمان است. مباحث مقررات ملی ساختمان در ۲۲ عنوان جمع بندی شده است. در ذیل به توضیح مختصری درباره چند عنوان از این مباحث بیست و دو گانه خواهیم پرداخت.

مبحث اول تعاریف

این مبحث جهت آشنایی مهندسان و سازندگان ساختمانها با تعاریف و اصطلاحات عمومی نوشته شده است. این مبحث در دو بخش در اختیار خوانندگان قرار می گیرد. بخش اول شامل کلیات مباحث مقررات ملی ساختمان و بخش دوم شامل شامل تعاریف و اصطلاحاتی است که در بیان این مقررات از آنها استفاده شده است.

مبحث دوم نظامات اداری

این مبحث بر اساس آیین نامه ماده ۳۳ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان نوشته شده است. در این مبحث به عناوینی از قبیل «اشخاص حقوقی و دفاتر مهندسی طراحی ساختمان»، «اشخاص حقوقی و دفاتر مهندسی اجرای ساختمان»، «ناظر» و… پرداخته می شود.

مبحث سوم محافظت و نگهداری بناها در مقابل حریق

همانطور که از نام این مبحث مشخص است، در این بخش به اصول علمی و فنی در طراحی و اجرای ساختمان ها، در راستای حفاظت از آنها در مقابل حریق پرداخته می شود. بعضی از این اصول عبارتند از:

ـ ایجاد شبکه های محافظ برای تشخیص، و اعلام حریق، همچنین امکانات کنترل و اطفاء حریق در ساختمانها.

ـ پیش بینی راه های خروج اضطراری جهت خروج ساکنین از ساختمان و انتقال آنها به مکان امن و…

مقررات ملی ساختمان در ۲۲ مبحث تدوین شده و در اختیار مهندسین و سازندگان قرار گرفته است.

تا با رعایت اصول مندرج در آن اقدام به ساخت ساختمان هایی با کیفیت مطلوب نمایند.

مبحث چهارم الزامات عمومی بنا

هدف مقررات درج شده در این بخش اطمینان از ایمنی، بهداشت، بهره دهی مناسب، آسایش، صرفه اقتصادی و تامین نیازهای حداقلی ساکنین ساختمان ها است. در مبحث چهارم به موضوعاتی چون، تهویه مناسب، نورگیری، حفظ حداقل فضا و… پرداخته می شود.

مبحث پنجم مصالح و فرآورده های ساختمانی

هدف از تدوین این مبحث، ارائه مشخصات فنی مواد، مصالح و فرآورده های ساختمانی به منظور حفظ ایمنی، بهداشت، حفاظت از محیط زیست و ایجاد دوام مناسب در ساختمان در جهت صرفه اقتصادی است. یکی از توصیه های که در این بخش به مهندسین و سازندگان ساختمان ارائه می شود در رابطه با مسئله زلزله خیز بودن ایران است. در این رابطه برای سبک سازی و کاهش جرم ساختمان، استفاده از مصالح مقاوم و سبک با حداکثر نسبت مقاومت به وزن، توصیه شده است.

مبحث ششم بارهای وارد بر ساختمان

موضوع مقررات مبحث ششم حداقل الزامات بارگذاری برای طراحی ساختمانها و سایر سازه ها می باشد. در این مبحث به عناوینی چون بار برف، بار سیل، بار باد، بار زلزله و… پرداخته شده است.

مبحث هفتم پِی و پِی سازی

هدف مبحث هفتم تعیین حداقل اصول و مقررات در زمینه با طراحی بخش ژئوتکنیک ساختمان ها است. بطوریکه ایمنی کافی در ساختمان ها تامین شود و شرایط بهره برداری مطلوب در طول عمر آن حفظ گردد.

مبحث هشتم طراحی و اجرای ساختمانهایی با مصالح بنایی

مبحث هشتم درباره معیارهای مهندسی و ایجاد ساختمانهای بنایی است. مصالح مصرفی در ساخت ساختمانهای بنایی باید ضوابط مندرج در این بحث را دارا باشند. علاوه براین این مصالح باید طوری انتخاب شوند که ایمنی، عملکرد سازه ای، پایایی و شکل ظاهری سازه با توجه کافی به شرایط محیطی، تامین شود.

مبحث نهم طراحی و اجرای بناهایی از جنس بتن آرمه

اصول و مقررات مبحث فوق در زمینه مشخصات مواد تشکیل دهنده، طرح، محاسبه، اجرا و کنترل ساختمانهای بتنی است. این ساختمانها شامل ضوابط مربوط به ساختمانهای بتنی با سنگدانه های معمولی و سبک و سیمان پرتلند و… می باشد.

مبحث دهم طرح و اجرای ساختمانهای فولادی

مبحث دهم در رابطه با تعیین حداقل اصول و مقرراتی است که در تحلیل، طراحی و اجرای ساختمانهای فولادی جهت تامین ایمنی و بهره برداری مناسب، مورد استفاده قرار میگیرد.

مبحث دهم از مجموعه مقررات ملی ساختمان به قوانین طراحی و ساخت ساختمان های فولادی استاندارد می پردازد

مبحث یازدهم طرح و اجرای صنعتی ساختمانها

اصول صنعتی سازی، کل چرخه حیات ساختمان را شامل می شود. در مبحث یازدهم بر ارائه اصول طراحی و اجرای ساختمانها به روش صنعتی تمرکز شده است. شایان ذکر است که سازگاری اصول یاد شده با سایر پایه های سیکل حیات ساختمان اهمیت ویژه ای دارد. چرخه یا سیکل حیات ساختمان شامل مراحل پیش از اجرا، اجرا و پس از اجرا می باشد.

مبحث دوازدهم رعایت ایمنی و حفاظت کار در زمان اجرا

هدف مبحث دوازدهم تعیین حداقل اصول و مقررات به منظور تامین ایمنی، بهداشت کار و حفاظت از محیط زیست هنگام اجرای عملیات ساختمانی است.

مبحث سیزدهم طراحی و اجرای تاسیسات برقی در بناها

در مبحث سیزدهم به استانداردهای لازم در طراحی و اجرای تاسیسات برقی ساختمانهای مسکونی، ساختمانهای تجاری، ساختمانهای اداری، ساختمانهای درمانی، ساختمانهای آموزشی، ساختمانهای عمومی، ساختمانهای صنعتی و… پرداخته می شود.

مبحث چهاردهم تاسیسات مکانیکی

مبحث چهاردهم مربوط به تاسیسات مکانیکی ساختمان است. در این قسمت به حداقل اصولی که می بایست در ساخت این گونه تاسیسات رعایت کرد و الزامات قانونی در این باره پرداخته شده است. این تاسیسات شامل، تأسیسات گرمایی، تعویض هوا و تهویه مطبوع و نیز تهیه و ذخیره آب گرم مصرفی در داخل ساختمان می باشد.

مبحث پانزدهم آسانسورها و پله برقی

مبحث پانزدهم حداقل اصول لازم را برای جانمایی، طراحی، تامین پیش نیازهای نصب، بهره برداری ایمن و بهینه از آسانسور، پله برقی و پیاده رو متحرک، وضع می نماید.

سایر مباحث مربوط به مقررات ملی ساختمان به صورت تیتر در ذیل آورده شده است.

ـ مبحث شانزدهم تأسیسات بهداشتی

ـ مبحث هفدهم لوله کشی گاز طبیعی

ـ مبحث هجدهم عایق بندی و تنظیم صدا

ـ مبحث نوزدهم صرفه جویی درمصرف انرژی

ـ مبحث بیستم علائم و تابلوها

ـ مبحث بیست و یکم پدافند غیرعامل

ـ مبحث بیست و دوم

ـ مراقبت و نگهداری

برای آگاهی بیشتر از مقررات ملی ساختمان میتوانید به صفحه اصلی دفتر تدوین مقررات ملی ساختمان به آدرس www.nbri.ir مراجعه کنید.

مطالب بیشتر: